Op deze pagina vind je een bespreking, speciale weetjes over goudmens, een tekstfragment
Bespreking
Goudmens is een filosofische toekomstroman die vooruitblikt op een wereld waarin de balans tussen mens en natuur eindelijk hersteld is. Niet omdat de mens daar bewust heeft voor gekozen, integendeel. Een cascade van catastrofes heeft een einde gemaakt aan de dominantie van de mensen. Amper één miljoen mensen heeft de gruwelen van de voorbije eeuwen overleefd. Ze leven geïsoleerd in een vijandige natuur en elk sociaal contact is zo goed als verdwenen, mede dank zij de vele technologische hoogstandjes waardoor individuele virtuele ervaringen aangepast aan de eigen specifieke behoeften mogelijk geworden is.
Dit is de wereld van Andro, zestien. Met haar virtuator blikt ze terug naar het verleden, naar de woelige twintigste en eenentwintigste eeuw, nieuwsgierig naar hoe het toentertijd was, verlangend naar méér. Ze vertrekt uit haar veilige woonplaats om mee te helpen aan de opbouw van haar wereld, ontdekt duistere geheimen uit dat fascinerende verre verleden, waagt zich aan experimenten die verstrekkende gevolgen zullen hebben. Ze moet vluchten maar komt terug om de wereld die ze kent drastisch te veranderen. Ten goede? Aan jou om daarover te oordelen!
De thematiek in Goudmens is complex en veelzijdig: de mens versus natuur, individu versus gemeenschap, wat is de ideale samenleving, de vervreemding door technologie, etc, etc… In dit boek komt ook voor het eerst het motief van de vlinder naar voor, een motief dat in Wilde Lucht maar vooral in Onrustvlinder verder gezet en uitgediept wordt:
“We wonen in cocons/als rupsen in diepe slaap/maar ooit zullen we ontwaken/ontwaken als vlinder.”
Weetjes:
– De naam Andro is niet lukraak gekozen: ze is de afkorting van “Androgyn” en suggereert ook “Anders-zijn”. Andro groeit immers op in een wereld waar het verschil tussen man/vrouw niet meer relevant is omdat er nog nauwelijks mannelijke wezens zijn. Vele namen in het boek zijn overigens zo gekozen dat ze vervreemdend werken op de lezer. Denken we bijvoorbeeld maar aan “Erg”.
– De titel “Goudmens” kan ook refereren aan “God-mens”: de mensen uit de wereld van Andro meten zich immers goddelijke eigenschappen toe en ook Andro refereert op het einde aan zichzelf als “Een oude god, moe van lijf en leven.”
– Oorspronkelijk heette het boek “De wereld van Hinde”, verwijzend naar het meisje Hinde dat een belangrijke rol speelt in het boek als vertegenwoordiger van de verfoeilijke éénentwintigste eeuw waarin alles fout ging.
– Van “Goudmens” is in 2002 een toneelbewerking gemaakt, opgevoerd door leerlingen van een middelbare school te Brugge.
– In het tijdschrift “Knack” werd Goudmens vergeleken met de klassieker “Brave New World” (Heerlijke, nieuwe wereld) van Aldous Huxley.
– Sinds “Goudmens” is verschenen, zijn er steeds meer aanwijzingen dat er inderdaad veel minder jongens dan meisjes geboren worden. Dit is het resultaat van onder andere luchtvervuiling. Ook de nood aan zuiver water en voedsel die tot rellen en zelf uiteindelijk oorlogen leidt, wordt stilaan een feit. Gentechnologie is een steeds verder gevorderde wetenschap en ook de idee om chips in te planten wordt nu reeds op grote schaal uitgevoerd bij huisdieren. Wie weet is de wereld van Andro niet zo veraf!
Een fragment:
“Ik ben tevreden met deze wereld. Een eerlijke wereld. Vredig, geweldloos. Een mooie wereld om in te sterven.”
Mara leunde achterover in een ziteenheid en wenkte me dichterbij. Ik aarzelde. De afstand in mijn hoofd wilde ik ook als echte afstand houden.Ze wachtte geduldig. Pas toen ik naast haar zat, ging ze verder.
“Ik dacht dat dit ook een mooie wereld was om kinderen op de aarde te zetten. Maar zo werkt het niet. Je weet dat er steeds minder kinderen geboren worden. Steeds minder jongens ook. Op zich is dat niet rampzalig, er zijn spermavoorraden genoeg. Het draagt wel bij tot een sterk verminderde drang tot voortplanting.”
Ik zag Cas en Nel voorbijglijden, schimmen in de zwak verlichte contouren van de wooneenheid, op weg naar een of andere diepdenkactiviteit.
“Omdat er geen liefde meer is,” zei ik tegen Grootmoeder.
Voor het eerst die avond lachte Grootmoeder. “Liefde. Zo kun je het inderdaad noemen. Zo heb ik het zelf ooit genoemd.”
“Ik voel liefde voor Cas,” zei ik overmoedig.
“Dat weet ik, maar dat lost niets op.”
Ze legde haar arm om mijn schouder zoals ze bij Cas gedaan had.
“Ooit domineerden wij de aarde, nu zijn we een rariteit geworden.”
“Erg zegt dat we een uitstervende diersoort zijn.”
Grootmoeder knikte. “Misschien is het wel een onvermijdelijk zuiveringsproces, ontdoet de aarde zich van haar hinderlijkste parasieten.”
“Dat kan niet, Mara!”
Ik rukte me los. “Ik wil…”
“Wat wil je?”
“Ik wil… een toekomst.”
“Dat zegden de mensen honderd jaar geleden ook. Dit is de toekomst, Andro!”
Toen ik in mijn slaapeenheid lag, besefte ik hoe ze me had bedrogen met haar woorden. Ik was niet vrij. Niet vrij om een auto te bouwen of een schilderij te maken. Niet vrij om de beelden van vroegere gruwelen de aarde rond te sturen. Niet vrij om te vechten voor een toekomst omdat die al vastlag. Dat was een vrijheid van eeuwen geleden, de vrijheid van Hinde.
(uitg. Davidsfonds, 2000)
Anna Coudenys 